Onobrychis sativa (Korunga)

Özellikleri


  • Korunga, yurdumuzun özellikle Orta ve Doğu Anadolu ile geçit bölgelerinde yaygın olarak yetiştirilen bir bitkidir.
  • Soğuğa ve kurağa çok dayanıklı olan korunga, diğer bitkilerin yetişmediği kıraç, kireçli topraklarda iyi gelişir.
  • Fazla yağış alan veya çok sık sulanan yerlerde bitki örtüsü kök ve kök boğazı hastalıkları nedeni ile hızla seyrekleşir.
  • Kalkerli ve sulanmayan topraklarda yoncadan daha verimlidir. Ancak sulanabilir yerlerde verim yönünden yonca ile yarışamaz.
  • Biçimden sonra yavaş gelişmesi nedeniyle sulanabilir yerlerde yoncadan daha az biçim ve verim alınır.
  • Otu, yonca kadar besleyicidir.
  • Protein oranı oldukça yüksek ve mineral maddece zengindir.
  • Yoncanın aksine korunga otu hayvanlarda şişkinlik yapmaz. Bu nedenle yeşil korunga otu istenildiği kadar hayvanlara yedirilebilir. 

Ekim, Bakım ve Hasat İşlemleri


Korunga tohumlarının yoncaya göre iri olmasına karşın, iyi hazırlanmamış kesekli topraklarda kolayca çimlenip çıkamaz. Genç fideler ekim yılında yavaş büyüdükleri için yabancı otların fazla olduğu tarlalarda iyi bir şekilde gelişemezler. Bu nedenle, korunga ekilecek tarlanın iyi hazırlanmasına özen gösterilmelidir. 

Tarla derince sürüldükten sonra toprak yüzeyi çeşitli aletlerle iyice ufalanmalıdır. Korunga ekiminde 5-6 kg/da tohum yeterlidir. Çok iyi hazırlanmış tarlalarda bu oran biraz daha indirilebilir. Buna karşılık iyi hazırlanmamış tarlalarda yapılacak ekimlerde veya tohumun eski olması halinde ekim oranı arttırılmalıdır. 

Tohum iriliğinin aksine çenek yapraklarının küçük olması nedeniyle korunganın ekim derinliği 1.5-2 cm’ yi geçmemelidir. Korunga yurdumuzda kışları ılık geçen kıyı bölgelerimizde Ekim-Kasım aylarında ekilebilir. Buna karşılık kışları sert geçen İç ve Doğu Anadolu bölgelerimizde ilkbaharda ekilmelidir. Yurdumuzda ıslah edilmiş bir korunga çeşidi yoktur. Genellikle çiftçiler tarafından üretilen karışık tohumlar ekimde kullanılır. Ancak yapılan bir araştırmada, ıslah edilmemiş populasyon niteliğindeki yerli çeşitlerin birçok yabancı çeşitten daha verimli olduğu saptanmıştır. 

Korunganın ekimi oldukça kolaydır. Normal tahıl ekim makinaları bu amaçla kullanılabilir. Dekara atılacak tohum miktarı oldukça fazla olduğu için ekim makinasının ayarı da kolaydır. Ot üretimi için sıra aralığı suluda 15-20 cm, kıraçta ise 40-60 cm bırakılmalıdır. 

Korunga özellikle kıraç şartlarda gübrelemeye karşı çok iyi cevap veren bir tür değildir. Bu nedenle kıraçta korunga ekiminde 1-3 kg/da azot, 5 kg/da fosfor gübresi vermek yeterlidir. Sulanabilir yerlerde ekimle birlikte 2-4 kg/da azot, 5-10 kg/da fosfor gübresi verilmelidir. Kurak koşullarda, ilk ekim yıllarında bitkiler fala gelişemediğinden ot veya tohum ürünü alınamaz. Bitkiler ikinci yılın ilkbaharında hızla gelişmeye başlarlar. Korunga her yıl kıraçta bir biçim verir. Normal koşullarda ve zamanında biçilen korungadan bir ton yeşil ot veya 250-350 kg/da kuru ot alınır. Kurak bölgelerde yıl yağışlı geçerse iki biçim alınır. 

Korunga kıraçta 3-4 yıl yaşar. En bol verim ikinci ve üçüncü yılda alınır. Dördüncü yılda korunga seyrekleşir. Sulanabilir alanlarda en çok 2-3 kez biçilen korunga her biçimde ortalama bir ton yeşil ot verir. Yapılan bir araştırmada fazla bir kalite kaybı olmadan korunganın yoncadan daha geç devrelerde biçilebileceği belirlenmiştir. Bu nedenle korunganın %50-100 çiçeklenme döneminde biçilmesi önerilmektedir. Bu araştırmalara göre, korunganın kıraç koşullarda çiçeklenme başlangıcı, sulanabilen yerlerde ise tam çiçeklenme devresinde biçilmesi önerilebilir.